Çocuklukta yaşadıkları tüm etkileşimler, çatışmalar çocuklar için çok öğretici ve önemli deneyimler olup, onların büyümelerine, olgunlaşmalarına ve gelecekteki sosyal ilişkilerine daha donanımlı hale gelmelerine imkan verecektir.

Akran zorbalığı, dışlanma, arkadaşlık kurma ve sürdürmede güçlükler gibi etmenler okula gitmek istememe den akademik başarısızlığa kadar birçok probleme neden olabilir.  Aileler çocuğun akran ilişkilerine en büyük desteği; ona arkadaşlarıyla mümkün olduğu kadar bol deneyim imkanı sağlayarak verebilirler.  Ancak arkadaşlık ilişkilerinin ön planda olduğu bu dönemde akran zorbalığını hafife almamak, zorbalık davranışları gösteren çocuğun neden bu davranışları sergilediği, akran zorbalığına maruz kalan çocuğun ise niye maruz kalmaya devam ettiği araştırılarak, gerekli psikolojik destek sağlanmalıdır.

Ergenlik bireyin kendisi olmayı öğrendiği, kendisini tanıma ve tanımlama becerisini kazandığı, kendisine toplumsal bir değer ve rol biçtiği, hormonal, fiziksel duygusal davranışsal değişimlerin en hızlı yaşandığı hem genç hem aile için çalkantılı zorlu bir dönemdir. Çatışmalar artar, ebeveyn olarak ne deseniz suç olur, bu dönemde nasıl davranacağınızı bilemeyebilirsiniz.

Gençler ise hâlâ çocuk yerine konmaktan, ders çalış denmesinden şikayetçidirler.  Aileler ne kadar kendi çocuğunu tanır, iyi iletişim kurabilir ve ergenlik dönemi hakkında ne kadar bilgi sahibi olursa çatışmalar da o kadar azalacaktır.

Ebeveyn danışmanlığı; çocuğun karşılanması gereken ihtiyaçları, çocuğun gelişim özellikleri, hangi davranışın normal hangi davranışın anormal olduğunu ayırt etme, çocuğun yaşına uygun gelişiminin sağlıklı bir şekilde ilerleyip ilerlemediğini tespit etme, duygusal sağlığı yerinde olan çocuklar yetiştirmek için sağlıklı, işlevsel ebeveynlik becerileri konularında verilen danışmanlık hizmetidir. Bir sorun uzun süre çözülemediğinde; çocuğun/ergenin tüm gelişim alanları bu sorundan olumsuz bir şekilde etkilenir ve diğer gelişim alanlarında da farklı sorunlar oluşur. Sorunlar büyümeden ya da oluşmadan yapılabilecek erken müdahale hem çözüm sürecinin kısalmasında hem de başka sorunların oluşumunun önlenmesinde belirleyici rol oynar. Ayrıca ebeveynlerin soruna yönelik çözüm üretme kapasitesinin artmasını da sağlanmış olur.

Sınav kaygısı, önceden öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygı olarak tanımlanır. Düşünce ve inançları değiştirmek, nefes ve gevşeme egzersizleri, düşünceyi durdurma tekniği, dikkatin başka yöne çekilmesi kullanılabilecek başlıca yöntemlerdir. Ülkemizde ergenlik dönemi boyunca çocuklarımız uzunca bir sınav maratonuna maruz kalmakta, bu nedenle her geçen yıl çocuklarımızın kaygısının artarak devam ettiği gözlenmektedir. Bu bağlamda Sınav kaygısına yönelik çalışmalar yapmak çocuğu olumlu yönde desteklemektedir.

Hepimizin bildiği gibi anne-babaların çocukları üzerindeki etkileri yaşam boyu devam etmektedir. Etkili iletişimin kurulduğu ailelerde, aile bireyleri birbirleri ile duygularını paylaşır, birbirlerine zaman ayırır, birbirlerine değer verir ve birbirlerini olduğu gibi kabul ederler. Anne- babalar çocuklarına olan duygularını sevgi dolu ve destekleyici bir yolla ifade ederler. Böyle bir aile ortamında da anne-baba-çocuk arasındaki ilişki etkili olur. Anne-baba-çocuk iletişimi olumlu duygular ve alışkanlıklar içeriyorsa, her iki taraf için de birlikte geçirilen zaman eğlence ve mutluluk kaynağı olabilir. Çocuğun yaşı ne olursa olsun, onunla kurulan etkili bir iletişim, onda kendine güven ve çevresine saygı gelişimi için en önemli kaynaklardan biri olacaktır. İyi bir ilişki kurabilmek ve bunu yıllar boyu sürdürebilmek, çocuğun kişilik gelişimi açısından da olumlu etkiler yaratacaktır.

Motivasyon belli bir davranışı yapmak için gerekli olan nedenler ya da bir hedefi başarma arzusu şeklinde tanımlanabilir. Eğer motivasyon kaybınız varsa; hedefler belirleme (haftalık, yıllık, 4senelik) liste yapmak, listeyi değerlendirmek, öncelikli amaçların belirlenmesi gibi sistematik bir çalışmayla motivasyon eksikliği giderilebilmektedir.

Çocuğun tuvalet eğitimi ile bezden kurtulması, hem çocuğun kendisi hem de bakım veren kişiler için önemli bir gelişimsel aşamanın tamamlanması anlamına gelmektedir. Çocuk;  yürüyebiliyorsa, basit emirleri yerine getirebiliyorsa, isteklerini kelimelerle konuşup anlatabiliyorsa, kendi kendine basit giysileri çıkarabiliyorsa,  genellikle gün içerisinde 2-3 saat kadar kuru kalabiliyorsa, tuvalete çıktığı saatlerin bir rutini oluşmuşsa, altının ıslaklığından rahatsızlığını belirtir hale gelmişse,  çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu düşünebiliriz. Tuvalet eğitimine çocuğun ve bakım veren kişinin hazır olmadığı bir dönemde başlanması ise bu sürece özgü sorunları da beraberinde getirebilmektedir.

Korku duygusu çocuklukta sıkça görülen doğal duygu durumlarından bir tanesidir.  Çocuk belirli bir nesne veya durumdan şiddetli derecede kaçınıyorsa, örneğin; köpek, karanlık, iğne, yükseklik vb. çocuğun özgül fobisi olabilir.  Bu tip korkular çok uzun sürebilir ve çocuğun gündelik yaşantısına uyumunu bozabilir. Bu durumda çocukluk çağı korkusudur nasıl olsa geçer şeklinde bir tutum takınmak, korkunun gitgide pekişmesine ve duygusal ve davranışsal problemlere neden olabilmektedir.

Çocuklara cinsel eğitim vermek onların kendi bedenini ve karşı cinsin bedenini tanımasını sağlar.  Çocuk bedenine ait sorumlulukları yerine getirmeyi öğrenir. Başkalarından öğreneceği yanlış bilgiler nedeniyle ileride cinsel yaşantısında sorun yaşamaktan, kendi bedeni ile ilgili kaygılardan korunur. Cinsel taciz gibi kaygı verici durumlardan korunmasını sağlar. Ülkemizde ne okulöncesi dönemde ne de okul döneminde sistemli olarak cinsel eğitim verilmemekte bu bağlamda cinsel eğitim süreci ebeveynlere kalmaktadır. Ebeveynlerin donanımlı olması, bu sürecin ve eğitimin tamamen normal gelişim sürecinin bir basamağı olarak kabul etmesi, bu konuda eğitim verirken gelişimsel özellikleri göz önünde bulundurması gereklidir.

Okula başlamak hem çocuk hem de aile için büyük bir yenilik ve değişimdir. Çocuğun duygusal fiziksel, sosyal ve bilişsel yeterliliğinin belirli bir düzeye erişmiş olması, yeni yaşamsal becerileri içeren okula başlama sürecinde uyumu kolaylaştıracaktır.  Aile, okul ve eğitimci de okula başlama sürecinde çocuğun uyumunu kolaylaştırabilecek veya zorlaştırabilecek diğer unsurlardır. Çocuğun ağlaması, bağımlı davranışlar sergilemesi,  saldırgan tepkiler ya da kontrolsüz davranışlar sergilemesi ya da tam tersine içine kapanması okula uyum sorunlarından bazılarıdır.

“Sınıfın önünde sesli okumaktan korkuyorum”
“Okulda yaptığımız münazaralara katılmaktan hoşlanmıyorum”
“Büyüklerle konuşmaktan çekiniyorum”
“Tahtaya yazı yazmaktan çekiniyorum”
“Yemek siparişimi garsona kendim veremiyorum, annem benim yerime söylüyor”
“Mağazada denediğim kıyafetin başka bir bedenini istemekten utanıyorum” vb.

Çekingenlik çocuklarda ve bazı yetişkinlerde rastlanılan bir durumdur. Bu tip bireyler tek başlarına bir iş yapmakta, sorumluluk almakta, toplum içinde konuşmakta, yabancılarla tanışmakta zorluk çekerler. Bir topluluk içinde iken kızarırlar, titremeye başlarlar, terlerler, sesleri kısık veya bozuk çıkar, aşırı kaygı duyarlar, çok heyecanlanırlar. Söz konusu sıkıntılar özellikle çocukluk ve ergenlik döneminde zaman kaybetmeden çalışılmaya başlanırsa bireylerin yaşam kalitesi bir an önce artacaktır.